Pozytywny Coaching

Kategorie
Szkolenie

Jak zbudować środek treningowy

Na co zwrócić uwagę, aby przygotować optymalny środek treningowy? Co wpływa na ostateczny charakter oraz formę środka treningowego? Kilka subiektywnych wniosków

Jak zbudować środek treningowy

Przygotowanie treningu to podstawowa czynność, którą musi wykonać każdy trener. Oczywiście zaczynamy od planowania całego procesu długofalowo, potem przygotowując kolejne mikrocykle, skupiamy się na kolejnych jednostkach treningowych, których budowa opiera się o różnego rodzaju środki treningowe. Stosowanie określonych ćwiczeń w trakcie treningów ma pomóc trenerowi nauczyć bądź doskonalić swój zespół, określonych zachowań, które potem są pożądane w trakcie meczu. Ale nie tylko. Ważne jest również zadbanie o przygotowanie motoryczne czy elementy psychologiczne (metalne). Sama organizacja i przeprowadzenie tych ćwiczeń są również bardzo istotne. W tym celu warto się zastanowić, jakie elementy należy wziąć pod uwagę, aby przygotowany środek treningowy był optymalny i w miarę możliwości kompleksowy. Jakie czynniki należy określić oraz na co warto zwrócić uwagę, zanim zaczniemy rysować boisko i „ustawiać” na nim zawodników.

Forma

Pierwsza rzecz, na którą warto zwrócić uwagę, to forma środka treningowego. Jest spora różnica czy zastosujemy ćwiczenie w formie ścisłej czy też będzie to forma oparta na rywalizacji i decyzyjności. Od lat toczą się spory „forma ścisła czy gry”. Oczywiście jedna i druga forma jest jak najbardziej poprawna, jeśli przynosi określony efekt. Ćwiczenie musi być skuteczne i jeśli jesteśmy w stanie zrealizować je w formie ścisłej to oczywiście można ro zrobić. Ja jednak jestem zwolennikiem gry, czy też rywalizacji z przeciwnikiem, dlatego jeśli tylko jest taka możliwość i będzie to skuteczne to wybieram grę. Ostatnimi czasy pojawiła się też forma, która znajduje się pomiędzy tymi dwoma. Forma ścisła otwarta, bo o niej mowa, różni się tym od tradycyjnej formy ścisłej, że wymusza na zawodniku obserwację oraz podejmowanie decyzji.

Część jednostki, miejsce w mikrocyklu

Duży wpływ na ostateczny wygląd środka treningowego ma fakt, w jakiej części treningu chcemy go zastosować. Na pewno zdecydowanie częściej wykorzystamy np. formę ścisłą w części wstępnej treningu niż w części głównej. W części głównej, będzie większa złożoność ćwiczeń, będą one bardziej kompleksowe, dlatego przygotowując środek treningowy należy uwzględnić, w której części treningu chcemy go zastosować. Równie duży wpływ ma jego umiejscowienie w mikrocyklu treningowym. Opierając się nawet na periodyzacji taktycznej, inny wymiar mają gry zastosowane w dniu poświęconym „sile”, a inny dzień później, gdzie celem pośrednim jest praca nad wytrzymałością. Dzień mikrocyklu ma spory wpływ na przestrzeń, na jakiej odbywa się dany środek oraz na liczbę zaangażowanych osób.

Aspekt techniczno-taktyczny

Jeden z ważniejszych elementów, jeśli chodzi o przygotowanie odpowiedniego środka treningowego. Warto się najpierw zastanowić nad celami, które chcemy zrealizować w trakcie ćwiczenia czy gry. Oczywiście istnieje możliwość realizacji ćwiczenia izolowanego, w którym ten element będzie pominięty np. izolowana praca nad elementami motoryki, jednak tutaj skupimy się bardziej na ćwiczeniach piłkarskich. Wymiar techniczno-taktyczny musi być wyznaczony w oparciu i działania zawodników, które będą dla nas pożądane. Należy określić jakich oczekujemy działań, na poziomie indywidualnym, grupowym oraz zespołowym. Ściśle z tym związana będzie również faza gry, czyli kiedy te działania występują. Czy jest to sytuacja kiedy nasz zespół posiada piłkę, czy piłkę posiada rywal. A może interesują nas momenty, kiedy ta piłka została odebrana lub stracona przez nasz zespół.

Wymiar motoryczny

Stosując kompleksowe środki treningowe, bo o takich mowa, zawsze trzeba uwzględnić również pracę pod kątem motorycznym. Dobrze zaplanowany środek treningowy umożliwia nam kształtowanie zdolności motorycznych. Duży wpływ na to ma intensywność ćwiczenia. A bezpośredni wpływ na intensywność ma liczba zaangażowanych zawodników, czas trwania ćwiczenia (lub gry), czas przerw, liczba powtórzeń itd. Tak więc, warto się zastanowić podczas planowania środków treningowych, nad jakimi zdolnościami motorycznymi chcemy z zespołem pracować w trakcie realizacji ćwiczenia. To może mieć spory wpływ na ostateczną wersję zastosowanego środka treningowego.

Mental

Coraz częściej trenerzy pochylają się również nad wymiarem psychologicznym podczas planowania nie tylko środków treningowych, ale generalnie podczas planowania całego procesu szkolenia. I bardzo dobrze, bo dobre przygotowanie do zajęć jest w stanie nam pomóc pracować również nad „głową” zawodników. Możemy stworzyć warunki i środowisko, w którym zawodnicy będą rozwijać swoje umiejętność mentalne. Można budować pewność siebie, dzięki czemu zawodnicy nie będą się bali podejmować ryzyka podczas działań piłkarskich. Można skupić się na poprawie koncentracji, można wzmacniać więzi w zespole i pielęgnować relacje, które są niezbędne nie tylko na boisku piłkarskim. Dlatego warto również uwzględnić te aspekty, planując środek treningowy.

Czas i miejsce

Są to dwa wspomniane już elementy, które mocno związane są z aspektem motorycznym, ale nie tylko. Jeśli chodzi o czas, to trzeba określić, ile go poświęcimy w trakcie jednostki, na ten konkretny środek treningowy. Następnie ile będzie trwało pojedyncze powtórzenie, czy seria (jeśli planowane jest więcej niż jedna) oraz jaki czas przerw zastosujemy. Tutaj nie da się ukryć, że parametry te są mocno związane z intensywnością, a co za tym idzie z kształtowaniem odpowiednich zdolności motorycznych. Jednak warto zwrócić uwagę czy ta intensywność jest zachowana przez cały czas trwania ćwiczenia, bo jeśli nie, to warto zareagować i dopasować odpowiednio czasy pracy bądź przerw. Drugim parametrem, niezwykle istotnym do określenia jest przestrzeń boiska. Wymiar pola gry musi być odpowiedni, zarówno pod kątem założeń techniczno-taktycznych (gra powinna być w miarę płynna, a realizacja zadań możliwa) oraz motorycznych (wielkość pola gry ma wpływ na rodzaj kształtowanych zdolności). Dodatkowo warto też zwrócić uwagę na umiejscowienie ćwiczenia w kontekście całego boiska. Jeśli np. pracujemy nad otwarciem gry przez bramkarza, to nie ustawiamy pola gry inaczej niż w strefie otwarcia ataku, korzystając przede wszystkim ze środkowego sektora, gdzie bramkarz rozpoczyna ćwiczenie/grę.

Liczba zawodników

Bardzo oczywisty element, który też powinien wynikać z kilku czynników. Po pierwsze musi pomóc realizować działania techniczno-taktyczne, które można wykonać w skali mikro (działania indywidualne), mezo (grupowe) lub makro (zespołowe). Warto się zastanowić czy planowany „układ sił” umożliwi realizację celu oraz że zadanie to nie będzie zbyt łatwe do wykonania. Trzeba również manipulować liczba zawodników w trakcie gry, jeśli brakuje jej płynności.  Oprócz założeń techniczno-taktycznych, trzeba się również zastanowić jaka będzie praca w aspekcie motorycznym, bo inną wykona zawodnik w grze Br+4v3 akcentującej wspomniane otwarcie gry, a inną jeśli ten sam element będziemy doskonalić podczas gry 9v9 czy 11v11.

Organizacja ćwiczenia – rola trenera

Tutaj już nie tyle odpowiednie planowanie ćwiczenia na kartce, przy biurku, co praca na boisku i realizacja przygotowanych środków treningowych. I tutaj chciałbym zwrócić uwagę na trzy elementy:

przygotowanie ćwiczenia, gry przed treningiem, aby móc płynnie przejść między kolejnymi ćwiczeniami w trakcie jednostki treningowej; ważne jest aby cały niezbędny sprzęt treningowy był już gotowy do użytku, a efektywny czas pracy zoptymalizowany;

dystrybucja piłek, czyli trener musi zarządzać ćwiczeniem, a zwłaszcza grą; muszą być ustalone zasady kto wprowadza kolejne piłki, jak wygląda restart w grze oraz muszą być adekwatnie do tego przygotowane piłki; jest to kolejny element, który wpływa na płynność w grze czy intensywność; warto też zwrócić uwagę na taki detal jak na samo ustawienie (umiejscowienie) trenera względem ćwiczących; które miejsce jest optymalne do obserwacji zawodników lub do wprowadzania piłek, jeśli to on będzie odpowiedzialny do ich dystrybucję;

coaching trenera, czyli poprowadzenie ćwiczenia/gry; może on obejmować objaśnienia, pokaz (zwłaszcza w młodszych kategoriach), jak również aktywne reagowanie na to co się dzieje w trakcie zajęć; trener musi wiedzieć kiedy warto zareagować i np. zatrzymać grę i wyjaśnić jakiś aspekt lub idąc dalej w jaki sposób to zrobić – dać konkretne odpowiedzi, tylko wskazać odpowiedni kierunek, a może za pomocą pytań zmusić zawodników do samodzielnego rozwiązania problemu;

Podsumowanie

Patrząc na powyższe informacje, może się wydawać, że przygotowanie odpowiedniego środka treningowego jest bardzo skomplikowanym procesem. Zapewne w dużym stopniu tak jest, zwłaszcza na początku drogi trenerskiej. Jednak wraz z upływem czasu, z nabytą wiedzą oraz zebranym doświadczeniem, proces ten na pewno jest o wiele łatwiejszy i nie trwa aż tyle czasu. Poza tym bardzo ważne jest, aby trener miał „otwartą głowę” i potrafił wyciągać wnioski ze swojej pracy. Czasami ćwiczenie czy gra na papierze mogą wydawać się wręcz idealne, jednak potem w trakcie zajęć już tak dobrze to nie wygląda. Trzeba zdiagnozować przyczyny i następnie spróbować jeszcze raz, tym razem mądrzej. Mądrzej o kolejne wnioski i doświadczenia.