Pozytywny Coaching

Kategorie
Dzieci Szkolenie

Teoria chaosu, czyli jak pozorny chaos może wspomóc usystematyzowane szkolenie

Czym jest chaos i jak go mądrze wykorzystać w procesie szkolenia? Czy chaos może być zabiegiem, który wypełni obszar pomiędzy formą ścisłą, a grą?

Teoria chaosu, czyli jak pozorny chaos może wspomóc usystematyzowane szkolenie

      Chaos generalnie kojarzy nam się z czymś negatywnym, ze zjawiskiem nad którym nie za bardzo możemy zapanować. Bo generalnie chaos to nic innego jak nieporządek, nieład czy zamęt, czyli raczej mało pozytywne skojarzenia. Jednak czy na pewno nie da się nad chaosem zapanować? Albo idąc dalej, specjalnie stworzyć warunki pozornego chaosu? Pozornego, bo skoro sami go stwarzamy, z premedytacją, to teoretycznie cały czas powinniśmy nad nim panować. Jak to zatem z tym chaosem jest i czy faktycznie to zjawisko można wykorzystać w procesie szkolenia?

Zapewne ile głów tyle opinii, dlatego dzisiaj chciałbym pochylić się nad tym zjawiskiem, bo uważam, że jest ono godne uwagi. Co ma chaos do procesu treningowego? Już staram się wytłumaczyć. Generalnie przyjęło się, że mamy dwie opcje do wyboru, jeśli chodzi o formę środków treningowych. Jest to forma ścisła lub otwarta rywalizacja, czyli gra. Zapewne każda z nich ma swoje plusy i minusy, ale dzisiaj nie chcę nikogo przekonywać, że forma ścisła jest średnim wyborem, a gra najlepszym nauczycielem. Chociaż dużo w tym stwierdzeniu jest prawdy, jeśli chodzi o mój punkt patrzenia na szkolenie, to dzisiaj chciałbym zwrócić uwagę na ten obszar, który znajduje się gdzieś pomiędzy tymi formami. Ostatnio pojawiła się próba zagospodarowania tej przestrzeni i powstała forma ścisła otwarta. Jest to forma, która dalej bazuje na liczbie powtórzeń oraz nie uwzględnia przeciwnika, ale daje już zawodnikom możliwość podjęcia decyzji. Jest to jakiś krok w stronę gry. Jednak moim zdaniem można pójść jeszcze dalej i stworzyć takie warunki, gdzie forma ścisła zostanie wzmocniona przez dodatkowe formy presji, z pasywnym przeciwnikiem włącznie. Pasywnym to nie znaczy grającym „na pół gwizdka”, tylko takim który swoimi działaniami na których jest skupiony może ograniczać oraz mieć bezpośrednio wpływ na innego zawodnika. Innymi słowy dążymy do stworzenia środowiska, które na pierwszy rzut oka charakteryzuję się wielkim chaosem. Zawodnicy wykonują swoje zadania, najczęściej ich ścieżki ruchu bądź podań przecinają się co sprawia, że chcąc nie chcąc muszą na siebie wzajemnie uważać. Jest stworzona bierna presja przeciwnika. Rywal nie będzie nikogo atakował, ale w pewnym stopniu ogranicza swobodę i działanie zawodnika z piłką, ale nie tylko.

Co w takim razie daje nam ten chaos? Otóż bardzo mocno zbliżamy się do formy otwartej rywalizacji, pojawiają się różne formy presji: czasu, przestrzeni czy przeciwnika. Jednak jeszcze bez bezpośredniego starcia, w którym rywalizujemy z przeciwnikiem dążąc do zrealizowania sprzecznych celów. Dalej możemy wykonywać zadania tak jak w formie ścisłej, gdzie będzie sporo powtórzeń, gdzie przeciwnik nie będzie nam próbował aktywnie odebrać piłki, jednak w jakiś sposób będzie ograniczał nasze działania. A co za tym idzie zawodnik w trakcie wykonywania takiego ćwiczenia, będzie musiał obserwować co się dzieje dookoła, będzie musiał wykazać się pewnym poziomem percepcji, będzie przede wszystkim zmuszony do myślenia. Następnie na podstawie zebranych informacji, będzie musiał podjąć decyzję, dokonać pewnego wyboru, czyli cały czas rozwijamy procesy myślowe swoich podopiecznych, jednak trzeba pamiętać, że jeszcze nie gramy, ale już też nie prowadzimy piłki czy też nie podajemy jej wg ustalonych schematów.

Stworzenie warunków pozornego chaosu można oczywiście łączyć również z zastosowaniem gier. Są możliwości, żeby stworzyć warunki otwartej rywalizacji, a następnie dodatkowo wprowadzić trochę nieładu, aby pewne elementy swoim podopiecznym utrudnić. Jest to koncepcja, która jednak jeszcze bardziej utrudnia zawodnikom formę gry, bo oprócz aktywnych przeciwników, występują jeszcze pasywni „obrońcy”, czyli zawodnicy, którzy swoim działaniem mogą w jakiś sposób ograniczać działania i mają z pewnością wpływ na podejmowane decyzje w trakcie gry. Przykład takiego środka treningowego pokaże jako ostatni.

Jeśli jeszcze nie do końca jasno przedstawiłem czym są warunki pozornego chaosu i jak można je szybko stworzyć w swoich środkach treningowych, to poniżej pokaże kilka propozycji takich ćwiczeń. Na bazie tego, poprzez liczne modyfikacje można stworzyć spore ilości ćwiczeń, które już nie będą typową formą ścisła, ale jeszcze nie będą grą.

Propozycje ćwiczeń z wykorzystaniem zjawiska chaosu

Podania w parach w kwadracie
Pole gry to kwadrat o boku 12-15m (zależy też od wieku zawodników). Zawodnicy ustawieni parami na przeciwko siebie, po trzy pary na każdym boku. Zadaniem ich jest zagranie piłki do partnera, ale w taki sposób aby ta po drodze nie zderzyła się z inną piłką. Ścieżki podań się krzyżują, więc zawodnicy muszą obserwować co się dzieje dookoła, gdzie są aktualnie piłki innych par, które mogą mieć wpływ na podanie do partnera.
Można wprowadzić rywalizację (dodatkowa presja czasu), która para najszybciej wykona określoną liczbę podań. Warto jednak podkreślić, że liczymy te podania, podczas których piłka graczy nie miała kontaktu z żadną inną.

Podania w trzech grupach
Zawodnicy podzieleni na trzy grupy, rozstawieni w całym polu gry. Zadaniem zawodników jest wymiana podań wg ściśle wyznaczonych zasad. Modyfikacji jest sporo:
– zawodnicy wymieniają podania wewnątrz swojej grupy
– zawodnik przy piłce nie może podać do zawodnika w tym samym kolorze (czerwony podaje do białego lub niebieskiego)
– zawodnik musi podać piłkę do innego koloru niż ten, który do niego zagrywał i nie może grać ze swoją grupą (czerwony po otrzymaniu podania od niebieskiego, musi podać do białego) -jak na grafice.

Prowadzenie piłki w kole
Zawodnicy podzieleni na cztery grupy 3-osobowe. Wewnątrz grup ustawieni po przeciwnych stronach koła, a ich zadaniem jest przeprowadzenie piłki na drugą stronę do partnera. Zawodnicy muszą uważać, żeby nie zderzyć się z innymi zawodnikami, oraz żeby piłki nie odbiły się od innych piłek czy zawodników.
Można wprowadzić rywalizację (presja czasu) i za każde czyste przeprowadzenie ze strony na stronę zespół otrzymuje jeden punkt. Wygrywa ta drużyna, która jako pierwsza uzbiera określoną liczbę punktów.

Podwójna gra 3v3 na cztery bramki
W wyznaczonym polu gry ok. 25x25m, odbywa się podwójna rywalizacja 3v3. Niebiescy grają przeciwko białym (kierunek pionowy), a czerwoni rywalizują z szarymi (poziomo). Zadaniem zespołu przy piłce jest zagranie do jednej z dwóch małych bramek przeciwników. Zespół w ataku, oprócz presji rywala, musi również uważać na innych zawodników, którzy swoimi działaniami również mogą ograniczać możliwości gry np. jeden z zawodników uczestniczących w drugiej rywalizacji ustawiony jest w linii podania do partnera, czym uniemożliwia takie zagranie.

         Oczywiście prezentowane ćwiczenia to tylko przykłady, jak można w swoim treningu wykorzystać zjawisko chaosu. Chaos nie musi być negatywnym zjawiskiem, ale tylko wtedy kiedy nad nim w pełni panujemy, a środowisko stworzone przez nas jest naszym wyborem, a nie konsekwencją innych działań. Myślę, że ten zabieg ma wiele korzyści, ale co  najważniejsze może być zastosowany jako forma, która trochę wyprzedza formę ścisłą, ale jeszcze nie jest skomplikowaną formą rywalizacji. Warto zastosować ten element w grupach, dla których być może gra jeszcze nie jest na tyle płynna, żeby oprzeć na niej swoje szkolenie, jednak aby móc wykorzystać procesy myślowe w treningu, czyli umiejętności percepcji oraz decyzyjności.